Brief naar aanleiding Volkskrant artikel “Als deze moeder ontdekt hoeveel haar zoon vapet en hoe schadelijk dat is, bedenkt ze een onorthodox alternatief”

Aan: de Volkskrant

Reactie op het essay van Machteld van Hulten van 2 januari 2025.

Beste hoofdredactie en mevrouw Van Hulten,

Als ex-roker en zowel ervarings- als inhoudsdeskundige ben ik geschokt door het artikel over vapen “Als deze moeder ontdekt hoeveel haar zoon vapet en hoe schadelijk dat is, bedenkt ze een onorthodox alternatief” van Machteld van Hulten en voel ik mij geroepen te reageren.

Ik vraag mij ernstig af wat nu precies het doel is van moeder/journaliste Van Hulten? De tabaksindustrie bevechten of de gezondheid van haar eigen kind bevorderen?

Het artikel slaat de plank volledig mis en is een directe uitnodiging aan vapers om weer te gaan roken. Het staat bol van feitelijke onjuistheden met verstrekkende gevolgen, vooral voor volwassen rokers. Er bestaat nu al een levensgroot misverstand onder rokers over de e-sigaret, en dergelijke misinformatie ontmoedigt hen alleen maar meer om te stoppen. Bovendien vergroot het de kans dat mensen die de overstap naar vapen hebben gemaakt, terugvallen in hun rookgewoonte. Dit is niet alleen schadelijk, maar ook bijzonder zorgwekkend.

Wat extra wringt, is dat Van Hulten haar beweringen baseert op bronnen die volgens haar ‘onomstotelijk bewijs’ leveren, terwijl het overduidelijk is dat deze informatie niet afkomstig is van betrouwbare en wetenschappelijke bronnen.

Wat mij nog het meest verbaast, is het voorbeeld waarin een moeder haar eigen kind dwingt om te roken. Hoe kun je zo’n beslissing nemen, gebaseerd op een misplaatst misverstand over de vermeende schadelijkheid van nicotine en e-sigaretten? Dit getuigt van een zorgwekkend gebrek aan kennis en nuance.

Experts op het gebied van roken en vapen wijzen al jaren op de toenemende verspreiding van misinformatie[1]. Wetenschappelijk onderzoek toont ondubbelzinnig aan dat de e-sigaret een effectief hulpmiddel is om te stoppen met roken[2] en een aanzienlijk minder schadelijk alternatief biedt voor de traditionele sigaret. Desondanks groeit de kloof tussen wetenschappelijke feiten en publieke opinie onverminderd.

Het resultaat? Steeds minder rokers hebben een juist beeld van de e-sigaret. Een steeds kleinere groep rokers weet dat het een veel minder schadelijke optie is en een bewezen effectief stopmiddel. Deze trend is niet alleen in Nederland zichtbaar, maar vormt een wereldwijd probleem.

De epidemie van desinformatie rondom e-sigaretten heeft inmiddels zulke proporties aangenomen dat het voor veel mensen bijna onmogelijk is geworden om een genuanceerd en accuraat beeld te krijgen. Angst en emotie verdringen de feiten. Helaas draagt ook dit essay bij aan deze trend.

Dat moeder Van Hulten zich zorgen maakt is nog te begrijpen, maar het is bijzonder kwalijk dat journaliste Van Hulten niet verder kijkt dan haar neus lang is. Van een journalist mag je verwachten dat er beter onderzoek wordt gedaan en feit van mening en emotie wordt gescheiden.

Graag neem ik u mee langs de lijst van feitelijke onjuistheden en zal ik referenties aanreiken die de feiten ondersteunen:

Onjuist: De hoeveelheid nicotine maakt de vape schadelijker dan een sigaret.

Vapen is bewezen minder schadelijk dan roken.[3],[4] En het beste hulpmiddel om te stoppen met roken. Het kan meer mensen helpen om van het roken af te komen dan enig ander hulpmiddel.[5]

Nicotine is niet het schadelijke bestanddeel van een e-sigaret (of sigaret). Het is de verbranding van tabak, waarbij duizenden verschillende giftige stoffen ontstaan, dat ervoor zorgt dat roken zo uitzonderlijk schadelijk is. De nicotine in e-sigaretten en nicotine zakjes is dezelfde als die in nicotinepleisters, -sprays en -kauwgum wordt gebruikt. Nicotine is op zichzelf een giftige stof, maar het is de dosis die bepaalt hoe giftig het is. De hoeveelheid nicotine in een legale e-sigaret ligt ver beneden het niveau waarop nicotine een gevaar vormt.[6] Nicotine is bovendien niet kankerverwekkend.[7] De e-sigaretten die zijn goedgekeurd voor de Nederlandse (en Europese) markt bevatten een maximum hoeveelheid aan nicotine (2ml) en zijn veilig voor gebruik.

Van illegale e-sigaretten is niet duidelijk wat er in zit en daarom kun je die ook beter niet gebruiken, maar overstappen op de sigaret leidt tot zekere gezondheidsschade en is niet de juiste manier om te stoppen met een e-sigaret.

Ondanks dat er veel onderzoek beschikbaar is bestaat er ook over de stof nicotine onterecht veel misverstand. Zelfs onder artsen die denken dat nicotine schadelijk en kankerverwekkend is.[8][9]

Nicotine is tegelijkertijd een stimulant en een relaxant. Het wordt veelal vergeleken met cafeïne.[10] De manier waarop nicotine wordt gebruikt bepaalt of het schadelijk is of niet. De schadelijkheid van verschillende nicotineproducten is onderzocht en op een schaal naast elkaar gezet. Gezien de aanzienlijke beperking van schade wordt rokers aanbevolen over te stappen op rookvrije alternatieven.[11]

Onjuist: Er zit meer nicotine in een vape dan in een sigaret.

Een pakje van 20 sigaretten bevat ongeveer 200-300 mg nicotine, waarvan 20-30 mg daadwerkelijk in de bloedbaan van de roker terechtkomt. Bij vapen met een standaard wegwerp-vape (met 40 mg nicotine in totaal) wordt ongeveer 50% van de nicotine geabsorbeerd, wat neerkomt op 20 mg. Dit is vergelijkbaar met de hoeveelheid nicotine die een roker binnenkrijgt van een pakje sigaretten, maar zonder de schadelijke rook die sigaretten veroorzaken.

Alhoewel Van Hulten een poging doet om het onderscheid te maken tussen legale en illegale vapes lukt dat niet helemaal. In haar essay haalt ze zaken door elkaar. Ja, jongeren kopen illegale vapes. En ja, die bevatten meer nicotine dan toegestaan. En ja, die komen uit China en worden via kanalen zoals TikTok en Snapchat verkocht. En nee, deze apparaten worden niet door de tabaksindustrie geproduceerd. En ja, het is niet helemaal duidelijk wat er precies in zit. Er worden ook op grote schaal vapes nagemaakt. Zo heeft de producent van de geregistreerde vapemerk ‘Elf Bar’ in 2022 samen met de Chinese overheid 20 ‘namaak fabrieken’ opgerold.[12] Wat belangrijk is voor consumenten om te weten is dat illegaal niet goedgekeurd en potentieel onveilig[13] betekent. Dus: van afblijven!

Onjuist: Nicotine veroorzaakt onherstelbare schade aan het brein.

Dat nicotine de hersenontwikkeling bij jongeren schaadt is niet bewezen. Nicotinevervangende therapie (NRT) wordt erkend als effectief en veilig, zelfs voor jongeren vanaf 12 jaar, zwangere vrouwen en mensen met hart- en vaatziekten. Dit is opgenomen op de WHO Model List of Essential Medicines.[14]

Nicotinegebruik veroorzaakt neuroadaptieve veranderingen in de volwassen hersenen die mogelijk bijdragen aan de kans op afhankelijkheid. Veel van deze veranderingen zijn echter grotendeels omkeerbaar en niet bekend als schadelijk.[15] Recent onderzoek toont dat de kenmerken van de hersenstructuur die verband houden met het starten van middelen gebruik (alcohol, tabak, drugs) al zichtbaar waren voordat jongeren de middelen gebruikten.[16]

Zo is er ook langetermijn onderzoek gedaan naar de impact van roken op de hersenen van adolescenten. Een Schotse studie volgde een cohort kinderen geboren in 1932 die op 11-jarige leeftijd een IQ-test aflegden. Uit deze studie bleek dat op 70-jarige leeftijd er geen verschil was in cognitieve functie tussen nooit-rokers en ex-rokers (gecorrigeerd voor IQ), maar dat er een kleine negatieve associatie was tussen cognitieve functie en roken op latere leeftijd. Als roken bij adolescenten geen cognitieve schade veroorzaakt, is het onwaarschijnlijk dat vapen dit wel doet.

Bijna 90% van de rokers begon met roken tussen 10 en 20 jaar (UK). Indien er onherstelbare schade zou optreden als gevolg van nicotinegebruik dan zou men verwachten dat dit tot uitdrukking zou komen in deze groep rokers.[17]

Onjuistheid : Dual use is het schadelijkst.

Er is geen bewijs voor de zorg dat ‘dual use’, het combineren van e-sigaretten en traditionele tabak, schadelijker is dan alleen het gebruik van traditionele tabak. Een analyse van studies toont geen toename in biomarkers voor schade bij mensen die beide gebruiken. Sterker nog, het gelijktijdig gebruik leidde tot significante afnames in biomarkers zoals koolmonoxide en bepaalde schadelijke stoffen. ​​​​Onderzoek wijst juist uit dat rokers minder roken wanneer zij nicotine uit alternatieve bronnen, zoals e-sigaretten, halen.[18]

Uit onderzoek onder gebruikers van NRT-producten blijkt dat dual-use onder deze gebruikers veel meer voorkomt[19], maar hier wordt geen enkele zorg over geuit.

Onderzoekers naar de afhankelijkheid van nicotineproducten ontdekten dat gebruikers van e-sigaretten minder verslaafd waren aan e-sigaretten dan rokers aan tabakssigaretten en gebruikers van nicotinekauwgom aan de nicotinekauwgom. Hun conclusie: sommige gebruikers van e-sigaretten zijn afhankelijk van e-sigaretten die nicotine bevatten, maar deze producten waren minder verslavend dan tabakssigaretten. E-sigaretten kunnen even verslavend of minder verslavend zijn dan nicotinekauwgom, dat op zichzelf niet erg verslavend is.[20]

Onjuistheid : Vapes zitten vol met giftige metalen.

De studie waarnaar wordt verwezen betreft een observationele studie waaraan – ook volgens de auteurs zelf – geen conclusies kunnen worden verbonden. De aangetroffen waardes kunnen volgens experts niet worden toegewezen aan het gebruik van e-sigaretten, er was geen verschil tussen gebruikers en niet-gebruikers en er is geen rekening gehouden met mogelijke andere bronnen (drinkwater). Bovendien ligt het niveau van de aangetroffen waardes binnen de normale referentiewaarden van de bevolking en kan niet worden geconcludeerd dat deze aangetroffen waarden een gezondheidsrisico vormen. [21]

Onjuistheid : Waarom grijpt de overheid niet in? Waarom wordt het niet onmiddelijk verboden net zoals alcohol?

De verkoop van sigaretten, e-sigaretten, drugs en alcohol aan minderjarigen is sinds jaar en dag al verboden in Nederland. Ondanks die verboden zijn jongeren in staat om die middelen te kopen en te gebruiken. Cijfers over het middelengebruik bevestigen dat er geen enkele belemmering is voor jongeren om middelen aan te schaffen. Alcohol wordt nog steeds veruit het meeste gebruikt onder minderjarigen, terwijl met zekerheid is vastgesteld dat alcohol kankerverwekkend is.

Het probleem van alle beperkingen die bedoeld waren om de jeugd te beschermen is dat zij niet effectief zijn en juist minder worden beschermd en dat volwassen dampers (ex-rokers) en rokers er juist onevenredig hard door worden getroffen. Voor deze groep mensen is het onmogelijk gemaakt om het product dat zij nodig hebben om van de sigaret af te blijven nog veilig en legaal in Nederland te kopen.

Ik nodig u graag uit om met mij en andere ex-rokers, die de e-sigaret hebben gebruikt of gebruiken om te stoppen met roken, in gesprek te gaan. Daarnaast vraag ik u vriendelijk om er in de toekomst rekening mee te houden en ervoor te zorgen dat de informatie over de e-sigaret feitelijk en accuraat blijft.

Met vriendelijke groet,

Hans Molenaar
Bestuurslid Stichting Acvoda


[1] Notley, C., Barry, S. and Parrott, S. (2023) ‘Do respiratory physicians not care about people who smoke?’, Clinical Medicine, 23(5), pp. 531–532. Available at: https://doi.org/10.7861/clinmed.2023-0270.
[2] Lindson, N. et al. (no date) ‘Electronic cigarettes for smoking cessation – Lindson, N – 2024 | Cochrane Library’. Available at: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010216.pub8/full
[3] Nicotine vaping in England: 2022 evidence update main findings (no date) GOV.UK. Available at: https://www.gov.uk/government/publications/nicotine-vaping-in-england-2022-evidence-update/nicotine-vaping-in-england-2022-evidence-update-main-findings
[4] RCP (2024) E-cigarettes and harm reduction: An evidence review. Available at: https://www.rcp.ac.uk/policy-and-campaigns/policy-documents/e-cigarettes-and-harm-reduction-an-evidence-review/
[5] Lindson, N. et al. (no date) ‘Electronic cigarettes for smoking cessation – Lindson, N – 2024 | Cochrane Library’. Available at: https://www.cochranelibra
ry.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD010216.pub8/full
[6] Mayer, B. (2014) ‘How much nicotine kills a human? Tracing back the generally accepted lethal dose to dubious self-experiments in the nineteenth century’, Archives of Toxicology, 88(1), pp. 5–7. Available at: https://doi.org/10.1007/s00204-013-1127-0.
[7] European Code Against Cancer – Does nicotine cause cancer? Available at: https://cancer-code-europe.iarc.fr/index.php/en/ecac-12-ways/tobacco/199-nicotine-cause-cancer
[8] Bover Manderski, M.T. et al. (2021) ‘Persistent Misperceptions about Nicotine among US Physicians: Results from a Randomized Survey Experiment’, International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(14), p. 7713. Available at: https://doi.org/10.3390/ijerph18147713.
[9] Steinberg, M.B. et al. (2021) ‘Nicotine Risk Misperception Among US Physicians’, Journal of General Internal Medicine, 36(12), pp. 3888–3890. Available at: https://doi.org/10.1007/s11606-020-06172-8.
[10] RSPH (no date) Nicotine “no more harmful to health than caffeine”. Available at: https://www.rsph.org.uk/about-us/news/nicotine–no-more-harmful-to-health-than-caffeine-.html
[11] Abrams, D.B. et al. (2018) ‘Harm Minimization and Tobacco Control: Reframing Societal Views of Nicotine Use to Rapidly Save Lives’, Annual Review of Public Health, 39(Volume 39, 2018), pp. 193–213. Figure 1. Available at: https://www.annualreviews.org/docserver/fulltext/publhealth/39/1/pu390193.f1.gif https://doi.org/10.1146/annurev-publhealth-040617-013849.
[12] Elf Bar helps close 20 counterfeit factories in China, seizing million fake vapes | Asian Trader (no date). Available at: https://www.asiantrader.biz/elf-bar-helps-close-down-20-counterfeit-factories-in-china-seizing-over-a-million-fakes
[13] ASH (2023) Addressing common myths about vaping: Putting the evidence in context, ASH. Available at: https://ash.org.uk/resources/view/addressing-common-myths-about-vaping-putting-the-evidence-in-context Disposable vapes deliver as much nicotine as 50 cigarettes: NO 36 t/m 42.
[14] WHO Model List of Essential Medicines – 23rd list, 2023 (no date). Available at: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MHP-HPS-EML-2023.02
[15] Niaura, R. (2019) ‘Re-thinking nicotine and its effects’. https://truthinitiative.org/sites/default/files/media/files/2019/08/ReThinking-Nicotine_0.pdf
[16] Miller, A.P. et al. (2024) ‘Neuroanatomical Variability and Substance Use Initiation in Late Childhood and Early Adolescence’, JAMA Network Open, 7(12), p. e2452027. Available at: https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2024.52027.
[17] ASH (2023) Addressing common myths about vaping: Putting the evidence in context, ASH. Available at: https://ash.org.uk/resources/view/addressing-common-myths-about-vaping-putting-the-evidence-in-context
[18] Hartmann-Boyce, J. et al. (2023) ‘Biomarkers of potential harm in people switching from smoking tobacco to exclusive e-cigarette use, dual use or abstinence: secondary analysis of Cochrane systematic review of trials of e-cigarettes for smoking cessation’, Addiction, 118(3), pp. 539–545. Available at: https://doi.org/10.1111/add.16063.
[19] Siegel, M. (2025) ‘The Rest of the Story: Tobacco and Alcohol News Analysis and Commentary: Concerned About Dual Users? Then You May Want to Take NRT Products Off the Market’, The Rest of the Story, 22 January. Available at: https://tobaccoanalysis.blogspot.com/2025/01/concerned-about-dual-users-then-you-may.html
[20] Dependence levels in users of electronics cigarettes, nicotine gums and tobacco cigarettes (2014) https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0376871614019863 Dependence on e-cigarettes was generally lower in dual users than dependence on tobacco cigarettes in the two other samples of daily smokers.
[21] ‘Expert reaction to observational study of lead and uranium levels in urine of teen vapers | Science Media Centre’ (no date). Available at: https://www.sciencemediacentre.org/expert-reaction-to-observational-study-of-lead-and-uranium-levels-in-urine-of-teen-vapers/

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*


This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.