Enquête onder Nederlandse dampers over de gevolgen van het online verkoop- en smaakverbod.

Demografische gegevens:
Totaal aantal respondenten: N=907
Gemiddelde leeftijd: 52

Smaakverbod werkt averechts: onderzoek toont aan dat volwassen dampers hun producten met smaak in het buitenland kopen.
Onderzoek: consument voelt zich genoodzaakt om e-sigaretten in het buitenland te kopen, waar alle smaken nog ‘gewoon’ verkrijgbaar zijn.

Onderzoek van consumentenorganisatie Acvoda onder gebruikers van de e-sigaret (gemiddelde leeftijd respondenten 52 jaar) wijst uit dat 80% van de dampers ondanks het smaak- en online verkoopverbod deze producten ‘gewoon’ over de grens koopt. Dit kan niet de bedoeling zijn van het huidige Nederlandse beleid, dat nu uitsluitend de volwassen gebruiker treft. Het smaakverbod schiet zijn doel voorbij. Een aantal toegestane smaken en een betere handhaving zouden een stap in de goede richting zijn.

• Onderzoek onder volwassen Nederlandse gebruikers van de e-sigaret wijst uit dat het smaakverbod in de praktijk het consumptiepatroon van dampers niet heeft veranderd.
• 80% van de consumenten omzeilen het smaakverbod: 50% trekt naar het buitenland en 30% van de ondervraagden bestelt, dankzij de gebrekkige controle, gewoon nog online en via social media.
• Slechts 2% van de gebruikers is overgestapt op de in Nederland verplichte tabakssmaak. Bijna 10% van de e-sigaretgebruikers is weer op roken teruggevallen.

Het online verkoop- en smaakverbod hebben niet geleid tot de verandering waar de overheid op hoopte. Ondanks waarschuwingen van het RIVM en de consumenten zelf voor de onbedoelde gevolgen, heeft de overheid het smaakverbod en de verplichting om slechts 16 ingrediënten in e-sigaretten toe te staan doorgezet. Het is nu onmogelijk geworden om het gewenste legale product in Nederland te kopen en als minder schadelijk alternatief voor sigaretten te gebruiken. Er zijn vrijwel geen speciaalzaken overgebleven waar nog goede informatie te vinden is. De gemiddelde damper, waarvan ruim 98% eerder sigaretten heeft gerookt, voelde met de smaken weinig behoefte meer om naar tabak te grijpen.

Het ziet er niet naar uit dat er snel verandering komt. Slechts 2,5% van de e-sigaret gebruikers wil op korte termijn (dit jaar nog) stoppen. Ruim 46% wil helemaal niet met de e-sigaret stoppen en vindt dat de overheid het volwassenen extreem moeilijk maakt om over te stappen op een bewezen minder schadelijk alternatief voor de sigaret. Zij geven aan juist baat te hebben gehad bij de overstap van de sigaret op de e-sigaret. De overheid maakt het nu onmogelijk om een legaal en veilig product van voorkeur in Nederland te kopen. De ruime meerderheid van de ondervraagden stelt dat de beperking en het verbod op de alternatieven de stap naar sigaretten verkleint in plaats van vergroot – er is immers geen optie meer om op een minder schadelijke manier aan het genot van nicotine te voldoen. Terwijl 8 op de 10 mensen zeggen dankzij de e-sigaret gestopt te zijn, heeft het smaakverbod ervoor gezorgd dat bijna 10% van de dampers weer terug is gevallen op het roken van sigaretten bij gebrek aan alternatieven.

Als u nog tabakssigaretten rookt kunt u aangeven waarom u niet bent gestopt?
− Het is rustgevend en ben verslaafd
− Wil niet stoppen
− Geen e-sigaret meer te koop, ben weer teruggevallen op roken door de regels
− Ben weer gaan roken vanwege het verdwijnen van smaakjes en de nieuwe ‘tabakssmaak’ in e-sigaretten
− Het is gewoon lekker
− Ik doe het af en toe
− Sigaretten zijn makkelijker verkrijgbaar dan e-sigaretten

Na de overstap op de e-sigaret is groot deel volledig gestopt met roken of rookt veel minder sigaretten dan voorheen.

Overige redenen die worden gegeven zijn geen stank meer (1,0%), ik rookte niet maar was nieuwsgierig (0,7%) of per ongeluk (0,2%).

De grootste groep dampers is helemaal niet van plan om te stoppen met de e-sigaret. Dampers zien geen enkele noodzaak om te stoppen nadat zij door de afstap van de sigaret geen gezondheidsproblemen meer ervaren.

De grote meerderheid van de huidige dampers heeft na tientallen jaren roken na de overstap op de e-sigaret vrijwel direct verbetering van conditie ervaren, hoesten niet meer, gaan rennend de trap op zonder te hijgen. Een damper stelt dat hij ‘zijn leven weer terug heeft’ als gevolg van de overstap op de e-sigaret. Door het roken had hij problemen met zijn hart en was aan bed gekluisterd maar na de overstap op de e-sigaret kon hij binnen twee weken weer naar buiten en nu is hij superfit en een fanatiek sporter. Stoppen wil hij niet en zolang hij geen last heeft is er wat hem betreft geen reden voor.

Veel dampers die al jaren achtereen dampen hebben zich goed geïnformeerd over de e-sigaret. Zij worden boos over de onjuiste berichtgeving in de media die alle wilde geruchten uit het buitenland klakkeloos overneemt en zij begrijpen niet waar de overheid en veel artsen mee bezig zijn.

*van de personen die met de e-sigaret zijn gestopt is 3,63% weer teruggevallen op het roken.

De toelichting die het meest gegeven wordt is dat met een smaakje pas echt de zin in een sigaret was verdwenen. Tabakssmaak vinden ze gewoon niet meer lekker. Een damper vindt tabakssmaak zeer gevaarlijk omdat hij nadat hij de nieuwe tabakssmaak had geprobeerd direct weer behoefte kreeg om te gaan roken.

Omdat het nu zo ontzettend moeilijk is geworden om een e-sigaret of zelfs hardware te kopen in Nederland wijken dampers uit naar het buitenland. Die ‘illegale troep’ hoef ik niet. Dampers moeten nu tientallen kilometers verder rijden om een e-sigaret te vinden. Dampers die niet mobiel zijn kopen online.

Bent u tevreden met de huidige situatie? Zo nee, waarom niet en wat zou anders moeten?
− Ik kan nergens meer informatie vinden
− Smaakjes weer terug
− Moet nu naar het buitenland maar wil het legaal in Nederland kunnen kopen
− Ik wil geen tabakssmaak
− Gewoon legaliseren
− Gewoon weer online

Dampers begrijpen dat er zorg is om jongeren maar begrijpen niet dat zij daar de dupe van moeten worden. Veel willen gewoon weer naar de situatie zoals het was. Dat ze hun product gewoon online kopen. En hebben daar best veel voor over. Tegelijkertijd zien ze dat jongeren gewoon illegale producten kopen op de zwarte markt. Dus de verboden missen het doel volledig.

Waarom is het online verkoopverbod voor u een probleem?
− Je kunt niets meer online kopen, ook geen hardware en er is geen zaak in de buurt die dat wel heeft
− De e-sigaret speciaalzaken zijn verdwenen
− Er is geen speciaalzaak in mijn woonplaats
− Het wordt mij nu veel moeilijker gemaakt om mijn producten te kopen
− Eerst kon het online, nu moet ik naar het buitenland
− Ik ben chronisch ziek/slecht ter been/aan huis gebonden/niet mobiel/gehandicapt/autisme en kan het huis niet uit/online bestellen is enige optie
− Ik ben niet mobiel
− Ik woon overal ver vandaan
− Terwijl de jeugd aan alles komt wordt het mij moeilijk gemaakt
− Tabakssmaken zijn niet lekker
− Ik damp een smaakje en dat is nu niet meer legaal verkrijgbaar in Nederland
− De dichtstbijzijnde speciaalzaak ligt tientallen kilometers bij mij vandaan
− Ik wil die illegale troep niet daarom moet ik in het buitenland aankopen
− Nederland is het enige land met een smaakverbod