Gezocht: iets wat gezond en onschadelijk is.

Vaak lees of hoor ik dat X ongezond is, of dat Y schadelijk is. Dagelijks vliegen de waarschuwingen je om de oren in de krant, op social media en op TV/radio. Zo leerde ik recent dat je van thee en koffie slokdarmkanker zou kunnen krijgen (ja, ook van groene thee). En ook is fietsen zonder helm levensgevaarlijk, maar sommige onverlaten maken het zo bont dat ook nog eens zonder helm op een e-bike stappen.

De gevaarsymbolenNepnieuws, toch?
Nee hoor, het klopt helemaal; het drinken van hete dranken verhoogt inderdaad het risico op kanker. En inderdaad, het dragen van een fietshelm kan jaarlijks waarschijnlijk 5 doden en 140 ernstig gewonden voorkomen, in ons land alleen al. En ja, maar liefst 39% van de fietsongelukken betreft e-bikes, terwijl slechts 12% van de fietskilometers electrisch wordt afgelegd, dus op een e-bike heb je een veel grotere kans op een ongeluk per kilometer die je aflegt.

Het nadeel van deze berichten is dat ze meestal slechts een minimaal positief effect hebben en dat er nog zelfs vaker een averechts effect is. Veelgehoord is een schouderophalend “onderhand alles slecht is, dus het maakt toch niet uit wat ik doe”.

Zoals ik al eerder gesteld heb is er voor zover ik kan overzien geen enkel product en geen enkele activiteit gevrijwaard van schadelijkheid.

Paracelsus, 1493-1541
Paracelsus, grondlegger van de toxicologie
1493-1541

Daarom herhaal ik nogmaals wat al jarenlang het credo van toxicologen is:

gif bestaat niet en alles is een gif.

Ook actuarissen, die zich in bijvoorbeeld de verzekeringsbranche professioneel bezig houden met het kwantificeren (en reduceren) van risico danwel risicoblootstelling weten al sinds heugenis dat er op het gebied van gezondheid niets is zonder risico. Gezondheid wordt ervaren als het in stand houden van de status quo, en zelfs niets doen heeft gevolgen.

Zoals een van de grootste Nederlandse filosofen ooit stelde: “Elk nadeel hep zijn voordeel”.
Dit geldt ook andersom. Elke activiteit en elk product met positieve kanten heeft ook schadelijke en negatieve kanten. Fietsen (met of zonder helm) is gevaarlijk, maar dagelijkse lichaamsbeweging lijkt onmisbaar in de strijd tegen en kanker, verlaagt stress en vermindert angst en is bovendien goed voor je hart en je longen.

Waar het dus uiteindelijk om draait is de afweging: wegen de voordelen op tegen de nadelen.
Sommige risico’s of schades zijn daarom aanvaardbaar, maar dat betekent niet dat de risico’s er niet zijn of dat schadelijkheid niet bestaat.

Bewegen is (on)gezond!

Een tenniselleboog
Een tenniselleboog

De hele dag stilzitten is (overduidelijk) ongezond, laat daarover geen misverstand bestaan.

Men zegt wel eens ‘Stilstand is achteruitgang’ en het is ondertussen algemeen bekend dat lichaamsbeweging niet alleen zorgt voor het verbeteren van conditie maar dat het ook zorgt voor het tegengaan van overgewicht, het vergroten van de spiermassa, het verbeteren van de motoriek en zelfs het verbeteren van andere cognitieve vermogens zoals het geheugen.
Echter, wat behaald kan worden is gelimiteerd tot een vast (fysiologisch bepaald) plafond, en ondanks dat een sporter zich fitter voelt en er fitter uitziet worden bij lange na niet alle ‘aftakelingstellers’ vertraagd.
En dat (onvermijdelijke) aftakelen doen we vanaf onze geboorte. Sterker nog, als foetus beginnen we daar al mee.

Ook is lichaamsbeweging allerminst onschadelijk en risicovrij te noemen; sportblessures zijn niet zeldzaam, sportverslaving (bigorexia) is een veelvoorkomend gevolg en de luchtkwaliteit in veel sportscholen is simpelweg slecht te noemen.

weegschaalDaarom vraag ik me af of iets écht gezond kan zijn, in de zin dat het de gezondheid echt effectief bevordert zonder risico? Oftewel, iets dat zonder (kans op) schade de gezondheid verbetert en de aftakeling tot stilstand dwingt?

En vervolgens, als er iets écht gezond kan zijn, is het dan zinvol en eerlijk om alles wat zo niet genoemd kan worden ongezond te noemen?
Als dat namelijk de definitie is die we gebruiken, dan wil ik er op wijzen dat de categorie “gezond” momenteel erg leeg is, waarmee het woord ongezond dan ook elke betekenis verliest.

Zodra ongezond of schadelijk een leeg betekenisloos begrip wordt, wordt het onmogelijk iets te doen aan dingen die echt ongezond of schadelijk zijn.

Daarom herhaal ik mijn eerdere oproep nog een keer: benoem één product of één activiteit waarvan gesteld mag worden dat deze onschadelijk is. Laat je suggestie achter in de reacties hieronder of stuur een e-mail aan marcel@acvoda.nl.

Ik ben benieuwd wanneer er een juiste inzending is.

Tot die tijd wil ik iedereen verzoeken loze kreten zoals “X is niet onschadelijk” of “Y is ongezond” simpelweg niet meer te gebruiken. In plaats daarvan lijkt het me verstandiger om de reeële en relatieve schadelijkheid te benoemen. Daar kún je namelijk als consument wél iets mee.

Dat is wel zo eerlijk en een stuk constructiever.

Over Marcel 31 Artikelen
Getrouwd met Desiree, vader van Ference ('09) en Joris ('15). Stichtend lid van Acvoda, werkzaam als IT consultant en beeldend kunstenaar. In het begin van 2013 na 22 jaar shag gerookt te hebben en talloze stoppogingen 'cold turkey' overgestapt op de e-sigaret en overtuigd van het potentieel van de e-sigaret in het verminderen van schade die door roken veroorzaakt wordt. Oprichter, voormalig voorzitter en huidig woordvoerder van Acvoda.

1 Comment

  1. heeeeeel mooi geschreven stuk. recht uit mn hart.

    de enige activiteit die ik me zo bedenken kan die echt onschadelijk zou moeten zijn is slapen.
    maar dan moeten daar wel een flink aantal randvoorwaarden aan gesteld worden. (slapen achter het stuur is bijv. verre van ongevaarlijk 😉 )

    zelfs ademhalen is niet in elke situatie ongevaarlijk.

    ik denk daarmee dus dat er feitelijk niks te bedenken is dat “gezond” is zonder dat je ook nog alle risico’s erbij noemt.

    ik denk dat de definitie van gezond iets zal moeten zijn als:
    doe ik dit wel, dan zal het me minder schaden als wanneer ik dit niet doe.
    dan is het dus gezond om het te doen.

    groetjes,

    Rene

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*



vijf × = 35

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.